ATĐĐ_ẨM THỰC NAM MỸ
Tiếp theo các bài ATĐĐ1 và ATĐĐ 2 giới thiệu về những đặc sản ẩm thực ở nước Trung Hoa cạnh đất nước chúng ta vang bóng một thời, để thay đổi không khí, kỳ này chúng tôi xin giới thiệu với các bạn đặc sản ẩm thực Nam Mỹ, thuộc một vùng đất xa xôi ở tận bên kia bán cầu, mà tôi đã có dịp thưởng thức nhân chuyến công tác cùng đoàn công tác Sở GTVT TP. HCM và WB, vào các ngày 14-25/11/2010.
Cộng hoà Colombia hay còn gọi là Tân Granada (tiếng Tây Ban Nha: República de Colombia, IPA là một quốc gia tại Nam Mỹ. Colombia giáp Venezuela và Brasil về phía đông; giáp Ecuador và Peru về phía nam; giáp Đại Tây Dương phía bắc, qua Biển Caribe; và phía tây giáp Panama và Thái Bình Dương. Colombia là quốc gia duy nhất ở Nam Mỹ giáp cả Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Colombia là một nước lớn và đa dạng, lớn thứ 4 Nam Mỹ (sau Brasil, Argentina và Peru), với diện tích hơn gấp bảy lần New England; gấp đôi Pháp; chỉ nhỏ hơn một chút so với Arizona, California, Oregon và Washington kết hợp lại.
Tên gọi “Colombia” lấy theo tên của Christopher Columbus Năm 1830, khi Venezuela và Ecuador ly khai, vùng Cundinamarca còn lại trở thành một quốc gia, Cộng hòa Tân Granada. Năm 1863 Tân Granada đổi tên chính thức thành Hợp chủng quốc Colombia và năm 1886 đổi thành tên như ngày nay: Cộng hòa Colombia.
Do chỉ được đến lần đầu tiên Nam Mỹ xứ, nên ACE chúng tôi chưa có dịp thưởng thức những món ngon-vật lạ đã từng nghe và biết về vùng-miền xứ Nam Mỹ xa xôi với chúng tôi. Do đó, anh em chúng tôi luôn có ý niệm, cố tìm kiếm những món đặc sản để thử trải nghiệm, mặc dầu chắc các bạn đều biết, nguyên lý cơ bản của ẩm thực là “hợp khẩu vị”!
Và trong cố gắng đó, chúng tôi cũng thu thập được một số kinh nghiệm đáng quí, cần trải nghiệm cho những ai thích đi xa và tìm hiểu.
Ẩm thực Bogota – Colombia,
Nhìn chung, ẩm thực của người Colombia là một sự pha trộn các truyền thống ẩm thực của người Indian và người Tây Ban Nha. Ở Bogota trồng rất nhiều khoai lang, chuối và bơ …nên trong những món ăn của họ luôn có các chất liệu này; thí dụ như món mà họ gọi là Papas Chorreadas được nấu với khoai lang – phủ một lớp nước sốt rau thơm – cà chua – phó mát và hành tươi.
Nghe đâu kiến cũng là một thứ mĩ vị của những người dân nông thôn như chúng tôi đã từng thưởng thức ở đất nước ở Campuchia.
Về kiểu cách ăn uống của người Colombia, qua tìm hiểu chúng tôi thấy có những đặc trưng như sau: “Tay trái nên đổ lộ ra và đặt trên bàn ăn; Người ta cũng thường chừa một ít thức ăn trong đĩa để chứng tỏ rằng thức ăn nhiều và họ ăn đã no; hoặc người ta cũng thường đặt muổng – nĩa chéo nhau trên đĩa, để báo cho nhà hàng biết họ đã ăn xong; thỉnh thoảng chúng tôi nhận thấy họ có thể huýt sáo để gọi bồi bàn; ngay cả buổi ăn sáng họ cũng ăn mặc chỉnh tề như đây là món quốc hồn-quốc túy của họ vậy”…Tuy nhiên, ở mỗi quốc gia cũng có có một chút khác biệt.
Ở Colombia, buổi ăn trưa sau khi làm việc với đại diện WB tại Bogota, chúng tôi đã có dịp thưởng thức món đặc sản Ajiaco, là món ăn phổ biến trên khắp đất nước này! đó là món soup có hương vị rất phong phú, bao gồm: khoai tây-thịt gà-hạt bắp-nụ bạch hoa-và những lát trái bơ như bơ Đà Lạt quê ta.
Riêng tôi, do thích khám phá nên đã chia cùng Anh Khôi, món gan bò chiên – grilled beef liver, cũng khá ngon (chỉ tiếc là không món thịt bò như anh Khôi dự kiến kêu, nên chưa có dịp thưởng thức nghệ thuật nấu của các đầu bếp ở đây vì nghe đâu thịt bò Colombia khá dai).
Sau đó, tôi còn được anh Phượng, chia cho một phần cá, vì xuất cá của anh ấy quá bự! Thế là chỉ một bữa ăn, tôi đã thưởng thức cùng một lúc với ba món, ba hương vị khác nhau!
Ăn kèm với soup chính là những món phụ tùng đầy phong phú và thú vị nhưng có điều quá nhiều bơ sữa nên chỉ ăn cho biết như: Mogollo – là món bánh nướng xốp bằng bột mì, Roscome – một kiểu bánh như bánh bao nướng của ta, Almojabana – là loại bánh xốp bằng bột bắp cho thêm fromage trên mặt bánh…
Ẩm thực Brasil,
Brazil là một quốc gia rộng lớn, tổng diện tích của đất nước này hơn 8, 5 triệu km², chiếm tới một nửa diện tích lục địa Nam Mỹ. Lãnh thổ Brazil tiếp giáp với 10 quốc gia và vùng lãnh thổ là: Argentina, Bolivia, Colombia, Guiana thuộc Pháp, Guyana, Paraguay, Peru, Suriname, Uruguay và Venezuela. Brasil có quốc gia có diện tích lớn thứ năm trên thế giới, chỉ đứng sau: Nga, Canada, Mỹ và Trung Quốc.Lãnh thổ nước này trải dài trên 4 múi giờ khác nhau.Brasil còn có một đường bờ biển dài 7.367 km tiếp giáp với Đại Tây Dương.
Bò nướng Brazil-Churrassco,
Món ăn Brasil nổi tiếng khắp thế giới là Churassco, đây là thuật ngữ tiếng Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha dùng để chỉ các loại thịt nướng (Barbecue Brazil),tương tự như món barbecue ở phương Tây.
Nó thường được xăm hoặc ghim trên cái xiêng to đùng, rồi nướng trên cái lò churasqueira, lửa nóng ở giữa và thịt đặt ở chung quanh và được các passador(người phục vụ) mang đến từng bàn, để thực khách xem-ngắm-thưởng thức hương vị thơm tho – và quyết định chọn số lượng nhiều ít, tuỳ theo nhu cầu của minh.
Món Churrassco còn ngon hơn khi nó được ăn kèm với những món mì Ý, cá hồi Nga xông khói, sushi Nhật, Kimbap – Hàn Quốc…còn kèm với đủ thứ salad đặc biệt được thiết kế chung cho mọi thực khách và đặt ở một khu vực riêng cạnh các bàn ăn. Món này đựơc ăn theo kiểu buffet và có một khúc gỗ nhỏ, hình chiếc đồng hồ cát ngày xưa, sơn hai màu đỏ và xanh khác nhau; nếu bàn ăn cần thêm thịt thì quay đầu xanh lên và nếu đã đủ ăn thì quay đầu đỏ lên.Theo giới thiệu Mr. André, chúng tôi đã có dịp thưởng thức món thịt bò Brasil dùng đúng với rượu rum aguardiante Brasil (rượu mạnh brandy hương cam thảo, chanh).
Bánh mì thịt bò cay Kibe’
Đây là loại bánh mì có hình dạng giọt nước, được chế biến từ thịt bò xay nhuyễn, cay và bọc một lớp bánh mì đen bên ngoài rồi tẩm các loại gia vị rồi nướng lên,ăn rất ngon!Không hiểu chữ kibe no có lien quan gì đến thịt bò kobe của Nhật không?
Bánh coxinhas
Nó có hình giợt nước được chế biến từ thịt gà, củ carot, hành tây, frromage, và trứng…ăn cũng rất ngon!
Café Nam mỹ,
Ở cả Colombia và Brasil đều là quê hương của café, nên người dân ở đây họ dùng café rất nhiều.Chỉ có điểm đáng chú ý nhất là họ uống café với rất nhiều đường, nếu ở Việt Nam ta, chắc chắc họ sẽ gọi là “café chè”! nhưng nếu cần có một so sánh nhỏ, thì café Brasil ngon hơn café Colombia và chắc chắn cả hai đều thua café Việt Nam, nhất là so sánh với café Trung Nguyên! vì thế không có gì lạ những ai là người Việt Nam thích café, khi đi nước ngoài đều mang theo café ở quê nhà, chả khác gì mang theo món mì gói rẻ tiền!
Ở Brasil, một tách café họ gọi là“Cafézinho-có nghĩa một chút café”; còn ở Colombia café đen gọi là Tinti, còn café sữa gọi là Café perico, còn café ít sữa gọi là Choiche. Nói chung, phong cách uống café của họ khác với phong cách của Việt Nam chúng ta.Thí dụ, uống café để bàn công việc ta vừa uống – vừa bàn; còn ở họ khi uống café xã giao khi tách café đã cạn họ mới bắt đầu bàn công việc; còn ở bữa ăn khi mang café ra tức là bữa ăn đã kết thúc!
Nhân bàn đến chuyện Café Nam Mỹ, chúng ta cũng cần biết một chút về lai lịch của món thức uống mà ngày nay không ai không biết đến này.Từ “cà phê” trong tiếng Việt bắt nguồn từ chữ “café” trong tiếng Pháp và từ “Coffee” trong tiếng Anh, tuy nhiên truy về mặt từ nguyên, các từ này cũng bắt nguồn không phải từ nước Pháp hoặc nước Anh mà lại từ từ “Kahveh” của tiếng Thổ Nhĩ Kỳ và từ “Qahwa” của tiếng Á Rập, có nghĩa là “rượu của đậu” hoặc xuất phát từ từ “Caffe” của tiếng Ý! ….
Café là một thức uống màu đen, có chứa chất caffein, được sản xuát từ hạt café rang lên.Nó được phát hiện từ thế kỷ thứ 9 ở Ethiopi (qua truyền thuyết con dê ăn một cành cây có hoa trắng và quả màu đỏ, đã chạy nhảy không mệt mỏi, cho đến tận đêm khuya), sau đó lan truyền sang Ai Cập-Yemen, châu âu và sau này lan ra khắp thế giới.
Hiện nay café được trồng hơn 50 quốc gia trên thế giới và 5 nước có sản lượng café lớn nhất là Brasil-Việt Nam – Colombia -Indonésia…Ba dòng café chính trên thế giới hiện nay là: café Arabica (nổi tiếng hơn), café Robusta (kém hơn) và café mít-exelsa(?); còn café đắt nhất và hiếm nhất trên thế giới là café Kopi Luwak(Indonesia) mà Việt Nam ta gọi là “café chồn”.
Khi uống café, nhất là dân Sài gòn trước đây vẫn thường nghe đến loại café Moka.Từ “Café moka” bắt nguồn từ tên thành phố “cảng Mocha”, là trung tâm giao dịch café ở thành phố Al Mukha – Yemen ngày nay.
Café chia ra nhiều loại, tùy theo cách rang.Rang sơ sài trong vòng 7’ gọi là Cinnamon roast; rang vừa tức rang chừng 9-11’, có tên gọi là Medium roast hoặc fullcity hay brown; còn rang kỹ trong vòng 12-13’ gọi là full roast…
Café cũng có thể được phân biệt theo cách xay, xay mịn hay to hạt tuỳ theo cách pha.
Café Việt Nam ta là một thức uống được ưa chuộng nhưng hàm lượng cafe rất cao nên thích hợp cho những người nghiện café như café Trung Nguyên!
Một số cách pha café thông dụng trên thế giới là :
– Kiểu Ý (café espresso, có nghĩa là pha bằng cách cho nước bị ép dưới áp suất cao),
– Kiểu Thổ Nhĩ Kỳ (tức café được xay mịn, đường và nước được cho vào một loại ấm rồi đun lên),
– Kiểu Pháp (họ dùng loại bình French press, có cấu tạo tượng tự nhhư café phin Việt Nam)…
– Chẳng biết nó thuộc kiểu nào, nhưng chúng tôi lại vô cùng thích thú với máy pha café tãi lobby của khách sạn Four Points ở Curitiba với kiểu xay & pha café tại chỗ uống rất ngon!
Tuy ai cũng biết về café, nhưng có nhiều chi tiết liên quan đến café ít người quan tâm như:
– Café có tác dụng an thần: nếu chúng ta ngủ ngay sau 15’ uống café, thì giấc ngủ sẽ sâu hơn, vì máu ở trong não lưu thông tốt hơn;
– Đôi khi café làm tăng đột ngột lượng insulin trong máu, có hại là làm mất thăng bằng cơ thể! nhưng tiếc thay, một số người bị bệnh tiểu đường, cứ ngỡ thế nó tăng lượng insulin là chất mà người mang bệnh này thiếu,nên cho là hay!cố uống café nhiều vào, thật tai hại!
– Café đã từng bị xem là “một chất nghiện và tạo ra chứng bất lực” thế nhưng ngày nay người ta đã chứng minh ngược lại,caffein không những chỉ làm tăng hưng phấn trong quan hệ tình dục, mà nó còn làm tăng số lượng tinh trùng ở đàn ông và còn tăng khả năng đạt cực khoái.
– Cũng có trường phái e ngại rằng chất caffein gây kích thích nên đã tìm cách rút chất này ra gọi là “decaffeinated, viết tắt là decaf”.
– Bã café cứ tưởng là vô dụng! nhưng thực ra nó có ích khi bón cây trồng, là chất rửa tay tuyệt vời, là thức ăn yêu thích của loài giun;
– Người Phần Lan uống café nhiếu nhất thế giới (5tách/ngày) mặc dầu Mỹ là nước tiêu thụ café lớn nhất thế giới,Việt Nam ta cứ tưởng uống nhiều,nhưng thực ra theo thống kê, lượng café ta dùng chỉ bằng 1/10 lượng người châu Âu dùng!
Ngoài thức uống café, trái cây ở Brasil cũng giống như vùng nhiệt đới ta, nhưng có tên gọi khác nhau, qua dạo các quầy trái cây, chúng ta có thể thấy: Trái cọ họ gọi là Acai, Dừa-Graviola, Mít-Jaca, Ổi-Goiaha, Táo-Jenipapo…
Ỡ Brasil, cách ăn uống người ta bày biện như người phương Tây, chỉ dùng nỉa – tay trái và dao – bên tay phải, và chỉ với hai dụng cụ này, họ dùng suốt cả bữa, ít khi họ kèm thêm muổng nên với Việt Nam ta rất khó dùng!
Nhìn chung, ẩm thực Nam Mỹ có đặc trưng chung là thường sử dụng 2 món “trái bơ” và “chocolat” là hai trong 8 loại thực phẩm, được thế giới ngày nay xếp vào loại thực phẩm tạo công năng tu yệt vời cho tình yêu.
Quả bơ,cư dân của nền văn hóa cổ Aztec ở Mexico gọi “cây bơ” là “cây tinh hoàn” vì hình dáng quả bơ nhìn tương tự như thế! Và theo khoa học,quả bơ có khả năng kích thích tình dục là do nó giàu chất béo, đặc biệt là chất béo không bảo hòa, giúp kiểm sóat quá trình trao đổi chất trong cơ thể, làm giảm chất cholesteron xấu(LDL), tăng cholesteron tốt(HDL) và ngoài ra, nó chứa hàm lượng cao chất vitamin B6, thúc đẩy quá trình và tăng lượng hormone nam và có chất kali, chất điều hòa tuyến giáp ở phụ nữ; cho nên nói chung, quả bơ giúp tăng cường khả năng tình dục cho cả nam,lẫn nữ.
Chocolate?
Còn Chocolate? Cách nay hơn 2.000 năm, thổ dân châu Mỹ ngày nay, đã biết đến cây ca cao và công năng của loại cây này nên họ đã gọi đó là “món quà của các vị thần”!
Bột ca cao trở thành thức uống phổ thông của cư dân ở đây và người Aztec gọi nó là “xocolatl” có nghĩa là “nước đắng” bỡi vì nó được ghép từ 2 từ: “Xococ-có nghĩa là đắng” và “atl-có nghĩa là nước uống”.
Về mặt khoa học, sở dĩ người ta thường gọi chocolate là thức ăn của tình yêu bởi vì ngoài chất ngọt lịm kèm thêm một chút hương vị đắng, rất thích hợp để ví von cho tình yêu; bên cạnh đó nó còn có chất methulxanthine thúc đẩy hoạt động tình dục cộng với chất tryptophan làm gia tăng niềm đam mê và kích thích trung tâm khoái cảm ở vỏ não, khiến chúng ta dễ đạt đến ngưỡng cực khoái!
Trái cây Nam Mỹ,
Ngoài 2 món thực phẩm mang tính rặt Nam Mỹ trên, chúng ta cũng cần nên biết thêm 6 loại thực phẩm kia là: Quả hạnh nhân(có nhiều vitamin E, chất tái tạo, chất kích thích tình dục nam-nữ), quả dâu tây(Với màu đỏ hổng, có nhiều acid folic, một loại vitamin E, gíup bổ sung khiếm khuyết sinh sản ở người phụ nữ và và tạo số lượng tinh trùng cao ở nam giới), hải sản(như hàu có nhiều chất kẽm,, tăng lượng tinh trùng và kích thích tó sinh dục nam),rau cải long( ? ), quả sung-trái vả(có chất xơ cao, giúp giữ phần bụng và phần mông gợi cảm, làm đắm đuối người tình),giống cam-qúit(giàu chất acid folic,vitamin, và gìau chất oxy hóa, cần thiết cho sự sinh sản và tăng sức đề kháng để đôi lứa luôn tràn đầy sinh lực).
Tuy được thưởng thức khá nhiều món đặc sản của Nam Mỹ như thế nhưng nhìn chung ăn cho biết, chứ thỉnh thoảng vẫn nhớ và bổ sung món “mì gói” mới đỡ nhó quê nhà! Chính vì thế, mà chúng ta mới thấy tự hào rằng, vào tháng 8/2010, “phở ăn liền” cũa công ty Vifon-Việt Nam ta đã chính thức được giải thưởng Top 10 về thực phẩm toàn cầu (Global Food Award)!
(LTT -1/3/2016)